چگونه انتظارات خود را با نوجوانمان مطرح‌کنيم؟

خيلي از اوقات ما از فرزندان نوجوانمان انتظاراتي داريم که آنها آن را درک نمي‌کنند. بالعکس آنها هم از ما انتظاراتي دارند که ما درک نمي‌کنيم. ما از آنها مي‌خواهيم که به جاهايي که ما نمي‌شناسيم يا به آن اطمينان نداريم نروند، مبادا خطري آنها را تهديد کند. آنها هم از ما مي‌خواهند اجازه دهيم هر جا دلشان خواست بروند و آزاد باشند. شايد مضمون اين گفتگو براي شما هم آشنا باشد:
فرزندتان با لحن اعتراض آميزي به شما مي‌گويد: «اما همه دوستانم به اين مهماني مي‌روند!چرا من نمي‌توانم و نبايد بروم؟» شما با عصبانيت به او جواب مي‌دهيد: «براي من مهم نيست ديگران چه کار مي‌کنند، تو نبايد به اين مهماني بروي و نمي‌روي. تمام!» او هم با دلخوري و ناراحتي رو در روي شما مي‌ايستد و مي‌گويد:” هميشه شما همين طوري زور مي‌گوييد. هيچ وقت نمي‌گذاريد من کاري را به تنهايي انجام بدهم يا با دوستانم جايي بروم. از شما متنفرم!»
شايد اين نوع گفتگوها در خانه‌هايي که نوجوان دارند زياد اتفاق بيفتد. متاسفانه ما تا ابد نمي‌توانيم نوجوانمان را در خانه نگه داريم و نگذاريم تا با افراد ناآشنا و مشکوک رفت و آمد و دوستي نکند. بنابراين شايد بهتر باشد تا نگاهي دوباره به قوانين و محدوديت‌هايي که براي او تعيين کرده‌ايم بيندازيم و اين بار سعي کنيم انتظارات واقعي خود را به فرزندمان بگوييم تا مطمئن شويم آمادگي استقلال و محافظت از خودش را در شرايط مختلف دارد. مي‌پرسيد چگونه؟ با ما همراه شويد و بخوانيد:
اگر نوجوان شما از شما انتظار دارد بيشتر او را آزاد بگذاريد تا استقلال بيشتري داشته باشد، بدانيد که اين خواسته او غير طبيعي نيست. نوجوان بايد آزادي بيشتري طلب کند. او نياز دارد تا بيشتر با همسالان خود باشد و در ميان جامعه رشد کند و نه اينکه در خانه به تنهايي روزها را سپري کند. اما نکته اين جاست که شما هنوز هم به عنوان والدين حق داريد براي او محدوديتهايي در روابط با دوستانش قرار دهيد و به او کمک کنيد که بتواند در ميان گروه دوستانش عده‌اي را انتخاب کند. در اين باره روانشناسان راهکارهايي را براي والدين ارائه کرده‌اند که بد نيست با آن آشنا شويد:

1) اگر قاطع باشيد، نه گفتن اشکالي ندارد
اگر فرزند شما به شما فشار مي‌آورد تا شما را مجبور کند که به او آزادي بيشتري بدهيد و با چيزي موافقت کنيد، زير بار زورگويي او نرويد وگرنه او ياد خواهد گرفت با قلدري مي‌تواند شما را مجاب کند. شما مي‌توانيد در اين جور مواقع به او مستقيم جواب ندهيد: «بايد درباره اين موضوع فکر کنم. بايد با پدرت ويا پدر دوستت درباره اين موضوع حرف بزنم.» بعد از بررسي جوانب امر اگر ديديد که مي‌توانيد کمي شل بگيريد و بدون اينکه خطري برايش پيش بيايد به او کمي آزادي بيشتري بدهيد، اين کار را بکنيد. البته يادتان باشد که انتظارات خود را واضح و دقيق به او بگوييد. تا در موقعيتهاي خاص بتواند از پس اوضاع بر بيايد. اما اگر به دلايل محکم به او نه مي‌گوييد. در اين پاسخ منفي خود قاطع باشيد و بدانيد فرزندتان هم گاهي انتظار نه شنيدن از شما را هم دارد. اما سعي کنيد نه را وقتي بگوييد که واقعا نبايد اين اتفاق بيفتد. چون اگر نوجوان شما بداند که با فشار مي‌تواند نه شما را به بله تبديل کند، حتما اين کار را خواهد کرد.

2) انتظارات واقع بينانه در نتيجه شناخت بيشتر به دست مي‌آيد
اگر مي‌خواهيد تشخيص بدهيد که فرزند شما آمادگي دارد تا به او آزادي بيشتري بدهيد يا نه ابتدا لازم است بدانيد چه انتظارات واقع بينانه‌اي نسبت به سن و سال او مي‌توانيد داشته باشيد. البته اين انتظارات طبيعي با بزرگ شدن کودک و نوجوان شما هم بايد تغيير کند. کودکان وقتي کوچکتر هستند ممکن است بخواهند شبها کمي ديرتر بخوابند تا بتوانند يک سريال يا فيلم تلويزيوني را ببينند. کمي که بزرگتر مي‌شوند ممکن است بخواهند يک شب را در منزل دوست و يا فاميل بخوابند. نوجوانان بزرگتر ممکن است بخواهند ماشين شما را ساعتي قرض بگيرند و با دوستشان به مهماني يا سينما بروند. براي اينکه بتوانيد انتظارات خود را به واقعيت نزديک کنيد و خواسته‌هاي طبيعي فرزندتان را بشناسيد بهتر است تنها نباشيد و با والدين ديگر گفتگو کنيد و اجازه ندهيد فرزند شما به شما بگويد که چه چيزي درباره هم سن و سالانش عادي است.
ممکن است فرزند شما براي اينکه به خواسته اش برسد به دروغ بگويد که والدين دوستش به او اجازه داده‌اند که اين کار را بکند. البته ممکن است شما با قوانين خانواده دوستان فرزندتان موافق نباشيد ولي بد نيست بدانيد که در خانواده دوستان فرزندتان چه مي‌گذرد! در اين صورت بهتر خواهيد توانست تصميم بگيريد که با ارزشهاي خانوادگي شما مي‌توانيد به فرزندتان اجازه رفتن به مهماني را بدهيد يا نه! بنابر اين شما لازم است بررسي کافي کرده باشيد و بتوانيد حدس بزنيد که فرزندتان از شما چه خواسته‌اي دارد و آيا انتظار او مطابق سن و سالش هست يا نه. در ضمن لازم است شما فرزند خود را بشناسيد و بتوانيد حدس بزنيد که در شرايط خاص چه رفتاري از خودش بروز خواهد داد و آيا مي‌تواند از پس خطرهايي که در کمينش هست بربيايد؟

3) قوانين و انتظاراتتان را واضح و کامل بيان کنيد
به فرزندتان اجازه دهيد تا محدوديت‌ها را کامل بداند. بخصوص بر روي قوانيني که برايتان مهمتر است تاکيد کنيد و بارها آن را تکرار کنيد تا فرزندتان از اهميت آنها آگاه شود. مثلاً اگر بر سيگار نکشيدن فرزندتان حساس هستيد، بارها به او بگوييد که سيگار کشيدن در هر جا و با هر کس ممنوع است. يا اگر بر ساعت باز گشت او به خانه بيشتر تاکيد کنيد به او بگوييد که قبل از ساعت 10 شب بايد در منزل باشد و يا اگر ماشين شما را قرض گرفته تاکيد کنيد که محدوديت سرعت را در خيابان رعايت کند. اگر فرزندتان فکر کند که شما در مورد قوانين و محدوديت‌هايي که به او گفته‌ايد جدي نيستيد و يا قوانين براي او مبهم باشد، نبايد انتظار داشته باشيد که او اين محدوديتها را رعايت کند!

4) جزييات را بدانيد
اگر فرزندتان از شما مي‌خواهد با دوستانش به مهماني برود. ابتدا از او جزييات را بپرسيد و اگر نتوانست جوابگو باشد به او اجازه ندهيد برود. به او بگوييد براي اينکه از امنيت او در مهماني مطمئن شويد لازم است که بدانيد آنجا چه خبر است. مثلا او بايد بگويد به خانه چه کسي و با چه آدرسي مي‌رود. با چه وسيله‌اي به آنجا مي‌رود. با چه کساني به آنجا مي‌رود. چه کساني در آن مهماني حضور دارند و چه برنامه‌اي دارند؟ اگر او بتواند جزييات را بگويد مي‌توانيد به او اين فرصت را بدهيد که در مهماني شرکت کند و براي او شرايط و محدوديت‌هاي مورد نظرتان را بيان کنيد. بهتر است بدانيد وقتي شما محدوديت‌ها و قوانين را براي فرزندتان بيان کنيد او احساس امنيت بيشتري خواهد کرد تا وقتي که نداند در شرايط خاص چه بايد بکند. اگر فرزند شما با اجازه شما در مهماني دوستش شرکت کرد و قوانين را رعايت کرد و به موقع به منزل باز گشت، مي‌توانيداز اين به بعد با خيالي راحت‌تر به او اين اجازه را بدهيد که در چنين مراسمي شرکت کند. و شايد بتوانيد در دفعات بعد آزادي‌هاي ديگري را هم اضافه کنيد.

5) گام به گام پيش برويد
وقتي تصميم گرفتيد به فرزندتان آزادي‌هاي بيشتري بدهيد و به او اجازه استقلال را بدهيد، بهتر است کم کم و گام به گام جلو برويد. يعني به يک‌باره تمام محدوديت‌ها را بر نداريد. بلکه دايره محدوديت‌ها را کم کم بازتر کنيد. اگر در هر محله فرزندتان توانست انتطارات شما را برآورده کند مي‌توانيد کمي دايره را بزرگتر کنيد. و مسئوليت‌هاي بيشتري را بر دوش او بگذاريد. به عنوان مثال اگر فرزندتان مي‌خواهد شب‌ها دير‌تر به خانه برگردد ابتدا نيم ساعت زمان بيشتري به او بدهيد. اگر او توانست 2 هفته در زمان مقرر به خانه برگردد و مشکلي هم پيش نيامد آن‌وقت به او اجازه دهيد يک ساعت دير‌تر بيايد. با اين روش شما هم به او مي‌آموزيد که مي‌تواند مستقل باشد و هم به قوانين احترام بگذارد. اما اگر هميشه به او نه بگوييد ممکن است او به يکباره از همه قوانين دلزده شده و زير همه چيز بزند و در ضمن احترام شما را هم نگه ندارد.
بالاخره نوجوان شما بايد ياد بگيرد که استقلال خود را مديريت کند و با حفظ آزادي‌هايش از سلامت خود و خانواده‌اش مراقبت کند. بنابراين سعي کنيد اين فرصت را به او بدهيد که خودش را محک بزند. اما اگر فرزندتان نتوانست آزادي‌هايي را که گام به گام به او داده‌ايد با احترام به شما و قوانين در کنار هم حفظ کند، مي‌توانيد بفهميد که هنوز براي استقلال بيشتر آمادگي ندارد و بهتر است قبل از استقلال بيشتر به او ياد بدهيد که چگونه آزادي و استقلال خود را با احترام به قوانين حفظ کند.

6) بپرسيد و نتيجه گيري کنيد
اگر مي‌خواهيد آزادي و استقلال بيشتري به فرزندتان بدهيد بهتر است از او بپرسيد که اگر در شرايط خاصي قرار گرفت چه واکنشي نشان خواهد داد. مثلا قبل از اينکه او ماشين شما را قرض بگيرد و به مهماني يا سينما برود مي‌توانيد از او اين سوالات را بپرسيد: من مي‌خواهم بدانم تو در اين قدم بزرگي که براي استقلال برمي‌داري از پس موقعيت‌ها برمي‌آيي. من از کجا بدانم که تو خوب اين گام را بر داشته‌اي؟ فرزندتان احتمالاً خواهد گفت: خوب من مستقيم به آنجا مي‌روم و وقتي مهماني يا فيلم تمام شد، مستقيم بر مي‌گردم خانه. شما مي‌گوييد: بله و وقتي به آنجا رسيدي به من زنگ بزن و يا پيامک بده که من خيالم راحت شود تو سالم رسيده‌اي. وقتي هم فيلم يا مهماني تمام شد به من خبر بده که داري برمي‌گردي. اما اگر سر ساعت مقرر به من زنگ نزدي و يا دير رسيدي چه؟ اگر موقع رانندگي با ماشين من با سرعت زياد رفتي و جريمه شدي چه؟ اگر دير به خانه بر گشتي چه؟ تمام اينها نشان مي‌دهد که تو نتوانسته‌اي قوانين و استقلال خودت را با هم حفظ کني و آن وقت ما مجبوريم که آزادي‌هاي تورا محدود کنيم. يعني دفعه بعد اجازه ندهيم به تنهايي به مهماني و يا سينما بروي تا وقتي که بتواني به ما ثابت کني بيشتر از قبل مسئوليت پذير هستي.
اين نوع گفتگو‌ها مي‌تواند قبل از پذيرش خواسته‌هاي نوجوان به شما کمک کند که آيا براي انجام کارهاي تازه و مستقل آمادگي و مسئوليت پذيري کافي دارد يا نه و در ضمن به او ياد مي‌دهد که در شرايطي که شما درکنارش نيستيد بداند که چگونه برخورد کند. يعني ضمن اينکه قوانين را به او گوشزد مي‌کند به او نشان مي‌دهد که چه انتظاراتي از او داريد و به شما هم نشان مي‌دهد که با رعايت اين شرايط او توانسته رضايت شما را جلب کند و براي استقلال و آزادي بيشتر آماده است. اما اگر او بعضي از قوانين را رعايت نکرد مثلاً با ماشين شما به مهماني رفت و سرساعت تماس گرفت و در راه هم جاي ديگري نرفت اما نيم ساعت به علت ترافيک دير‌تر از موقع مقرر به منزل باز گشت. در اين شرايط بهتر است با او صحبت کنيد و به يک باره او را از همه چيز محروم نکنيد. از او درباره راهي بپرسيد که دفعه بعد براي پيشگيري از دير رسيدن به منزل در پيش خواهد گرفت و به او تذکر دهيد اگر بخواهد اين شرايط تکرار شود نشانه عدم آمادگي او براي پذيرش مسئوليت‌هاست. مي‌توانيد ترس‌ها و نگراني‌هاي خود را براي او باز گو کنيد و از او بخواهيد که دفعه آينده بهتر از پس اين کار بر بيايد.
با تمام اين حرف‌ها به ياد داشته باشيد که شما تا ابد بالاي سر فرزندتان نيستيد تا از او مراقبت کنيد و او بايد ياد بگيرد که خودش در شرايط مختلف از پس مشکلات و موقعيت‌هاي دشوار بر بيايد و راه درست و سالم را بر گزيند. بنابر اين به فرزند نوجوانتان اجازه دهيد خودش و بزرگ شدنش را به شما نشان بدهد.

منبع: راسخون

دسته بندی اخبار

به کانال رسمی مبتکران در تلگرام بپیوندید