مقالات مشاوره تحصیلی و آموزشی
ﺳﻪشنبه، 05 شهریور 1392
 نقش والدین در پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان

نقش والدین در پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان

بچه‌هایمان را باورکنیم یکی از جامع‌ترین تحقیقات حاکی از این است که بیش از 86درصد از دانش‌آموزان بویژه در مقطع دبستان و راهنمایی برای انجام تکالیف خود و موفقیت‌های مطالعه از والدین کمک می‌گیرند.
مشخص شده دانش‌آموزان بیشترین درخواست کمک را در سنین 9تا 12 سال دارند. 66 درصد از والدین در این مرحله به فرزندان دانش‌آموز خود کمک می‌کنند و 59 درصد آن‌ها چندبار در هفته و هر بار دست کم یک ساعت برای این کار زمان می‌گذارند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد در مقطع راهنمایی هفته‌ای 3ساعت برای کمک به انجام تکالیف دانش‌آموزان توسط والدین کافی است.
گفتنی است همکاری والدین در کمک به انجام تکالیف و مطالعه دانش‌آموزان لزوما به معنای موفقیت آن‌ها در تحصیل نیست. پس بهتر است از وقتی که دانش‌آموزان به سن 9 سال می‌رسند و هنوز به دبستان می‌روند والدین آن‌ها را به مطالعه و پیشرفت‌های تحصیلی علاقه‌مند کنند و به تدریج مسوولیت‌های درسی را به عهده خودشان بگذارند تا این که پا به پای آن‌ها و در کنارشان درس‌ها را مرور و تمرین حل کنند.
آموزش مهارت‌های تقویت فکر و حافظه و مدیریت زمان نیز نقش قابل توجهی در این میان ایفا می‌کند، زیرا در حال حاضر حجم مطالب و تکالیف افزایش یافته و چنانچه بتوان به دانش‌آموز یاد داد که چگونه زمان‌بندی کند تا به تکالیف خود برسد و در ضمن با علاقه مطالعه کند نتایج به مراتب مطلوب‌تر خواهد بود.
اما بسیاری از والدین خواهان این هستند که بدانند چگونه می‌توانند موثرترین نقش را در این کار داشته باشند تا دانش‌آموزانشان موفق‌تر باشند.
در این خصوص می‌توان به چند مورد اشاره کرد از جمله این که: به جای این که شما برای فرزندتان مطالبی را بخوانید و او گوش کند بهتر است جایتان را عوض کنید. دانش‌آموزانی که در منزل و برای والدین به خواندن کتاب، مجله، روزنامه و... می‌پردازند در مدرسه عملکرد بهتری دارند.
وقتی دانش‌آموز مطلبی را برایتان می‌خواند درباره چگونگی و مفاهیم آن با وی گفتگو کنید تا درک مطلب و تفکر او نیز تقویت شود. از تلویزیون به نحو احسن استفاده کنید.
بررسی‌ها نشان می‌دهد کارایی دانش‌آموزانی که هر روز به مدت چند ساعت متوالی پای تلویزیون می‌نشینند به مراتب کمتر از افرادی است که درنهایت روزی 2 ساعت تلویزیون می‌بینند. پس برنامه‌ریزی صحیحی برای تماشای تلویزیون داشته باشید. در ضمن انتخاب برنامه‌ها و محتوای آن‌ها نیز باید به دقت و با نظارت شما انجام شود.
برای کمک به فرزند دانش‌آموزتان یک برنامه‌ریزی درسی منظم داشته باشید تا هر روز سر ساعات مشخص به انجام تکالیف خاص بپردازد و شما نیز طبق برنامه معین شده در زمان‌های مشخص به او کمک می‌کنید نه این که مرتب و در هر درسی شما را صدا بزند تا کنارش باشید و با او درس‌ها را مرور کنید.
برای مثال هفته‌ای 3 روز سر یک ساعت معین به او کمک کنید. با مدرسه و معلمان در تماس باشید. منتظر نباشید تا از طرف مدرسه برای شرکت در یک جلسه خاص دعوت شوید. با معلمان در تماس باشید تا بدانید فرزندتان در چه دروسی قوی‌تر و در کدام دروس ضعیف‌تر است که در برنامه‌ریزی‌های منزل وقت بیشتری را برای از میان بردن نقاط ضعف اختصاص دهید. زمانی را برای گفتگو و نه سوال و جواب‌های گزارشی و خسته کننده با دانش‌آموز اختصاص دهید.
براساس آمار بیش از 72 درصد از دانش‌آموزان تمایل دارند درباره مسائل مختلف که بعضی نیز لزوما درسی نیستند و شاید محیطی و ارتباطی باشند با والدین صحبت کنند؛ البته در شرایطی آرام و دوستانه نه این که دائم مورد انتقاد واقع شوند.
همین مساله می تواند موجب صمیمیت بیشتر دانش‌آموزان با والدین شده و انگیزه آن‌ها را به تحصیل افزایش دهد. برای کمک به تحصیل فرزندانتان باید از شیوه‌های معلمان در کلاس نیز آگاه باشید تا هماهنگ با آن عمل کنید. در غیر این صورت ممکن است اقدام به شیوه خودتان موجب بروز اختلاف و سردرگمی در روش‌های مدرسه شود. در دسترس باشید، اما در هنگام لزوم عمل کنید.
گاهی متاسفانه برخی والدین به دلیل توجه بیش از حد به دانش‌آموز مرتب هنگام درس خواندن به او سر می‌زنند و از او می‌پرسند صفحه چندم است و اوضاع چگونه پیش می‌رود و تمرکز او را بر هم می‌زنند.
کارشناسان توصیه می‌کنند که والدین در دسترس و در صورت امکان در منزل باشند، اما مشغول کارهای خود باشند تا دانش‌آموز نیز در آرامش به درس‌های خود برسد. می‌توانید از منابع جالب و سرگرم کننده غیردرسی برای کمک به فرزند دانش‌آموزتان کمک بگیرید. در عین حال نکاتی هم هست که والدین هنگام برنامه‌ریزی درسی برای فرزندان خود مدنظر داشته باشند تا نتیجه بهتری به دست آید: شیوه‌های قضاوت والدین باید شیوه‌های مناسبی را برای برخورد با فرزندان پیش بگیرند و آن‌ها را از آغاز سال تحصیلی رعایت کنند.
یکی از این موارد ملاک قرار ندادن نمرات برای قضاوت در مورد دانش‌آموزان است.
آرامش، لازمه مطالعه موفق برای دانش‌آموزان است و چنانچه نمره ملاک ارزیابی این مطالعه باشد به جای آرامش موجب اضطراب می‌شود.
چنانچه والدین از دانش‌آموزان بخواهند که به طور دائم مشغول درس خواندن باشند و نمرات عالی بگیرند آرامش را که لازمه مطالعه موفق است از فرزندانشان خواهند گرفت.
علاقه از نوع بی قیدوشرط یکی از مواردی که مانند بنزین برای حرکت موتور دانش‌آموز موثر است باور او توسط والدین است. علاقه بی‌قید و شرط به دانش‌آموز کمک قابل ملاحظه‌ای به تصوری که او از خود دارد خواهد کرد.
دانش‌آموزانی که والدینشان با تغییر یک نمره بالاتر یا پایین‌تر رفتاری متغیر دارند دچار تزلزل شخصیت شده و گمان می‌کنند این نمره است که موجب مقبولیتشان می‌شود نه خود آن‌ها؛ اما وقتی او را با هر شرایطی باور کنید و در برطرف ساختن نقاط ضعف و کاستی‌ها او را مورد حمایت قرار دهید انگیزه بیشتری برای پیشرفت داشته و خودش سعی می‌کند شما را خوشحال کند.
در چنین شرایطی تصویر ذهنی او از خود مثبت بوده و موفقیت بیشتری برای خود متصور و قابل دسترس می‌بیند تا شکست و همین مساله نقش قابل ملاحظه‌ای در رفتار و افکارش خواهد داشت.
وقتی والدین مرتب نگران افزایش یا کاهش نمرات فرزندان دانش‌آموز خود باشند این نگرانی را به طور غیرمستقیم به فرزندان نیز انتقال داده و فرزندان هنگام درس خواندن نیز به جای این که با آسودگی خیال به تمرکز روی مطالب درسی بپردازند نگران چگونگی سوالات بوده و به نوعی دچار اضطراب و تشویش خواهند شد. آن‌ها نگران شیوه پاسخگویی به پرسش‌ها، کمبود وقت و نرسیدن بموقع به کلاس خواهند شد. از طرفی نگران این مورد می‌شوند که اگر نتوانند نمرات خوبی کسب کنند چه عواقبی در انتظارشان خواهد بود. این که والدین از آن‌ها ناامید می‌شوند نیز خود موجب بروز اضطراب در زمانی می‌شود که در منزل حضور دارند و مطالعه می‌کنند.
در عین حال این نگرانی‌ها علاوه بر این که کارایی ذهنی را کاهش می‌دهند موجب بروز اختلالات رفتاری و ایجاد تنش در روابط والدین و فرزندان هم می‌شود.
بنابراین بهتر است والدین شیوه متعادل و منعطف‌تری را از آغاز سال تحصیلی پیش بگیرند تا فرزندان بموقع تشویق شده و انگیزه بیشتری برای مطالعه داشته باشند. زمان یادگیری را محدود نکنید تحقیقات جدید حاکی از فعالیت‌های شبانه مغز است و بر همین اساس کارشناسان اعلام کرده‌اند که هنگام شب زمان خوبی برای یادگیری و مطالعه است.
این یافته نشان می‌دهد برخلاف تصور عموم مبنی بر مطالعه و آموزش مفید در روز، شب نیز زمان خوبی برای به کارگیری امواج مغز در جهت یادگیری مطالب است.
حتی برخی افراد معتقدند مغز انسان شب هنگام بهتر مسائل را فرا می‌گیرد.
دانشمندان با استفاده از یک ذهن مغناطیسی شبیه سازی شده و نیز کورتکس مصنوعی مغز موفق به اثبات این فرضیه علمی شدند.
محققان اعلام کردند زمانی که فرد بیدار می‌شود، هورمونی ترشح می‌شود و فرآیند یادگیری شکل دیگری به خود می‌گیرد. به شکلی که ممکن است تا یکی دو ساعت بعد تمام مطالب فراگرفته شده از شکل منسجم خود خارج شوند. اما در شب، مغز از هجوم انواع افکار مزاحم در امان است و روند یادگیری به سبب همین موضوع بیشتر می‌شود. به همین دلیل بسیاری افراد معترفند که در شب بهتر از روز یاد می‌گیرند، زیرا فکرشان پاک‌تر و آماده‌تر است و تمرکز بیشتری دارد.
گاهی اوقات والدین دانش‌آموزان را صبح زود برای مطالعه بیدار می‌کنند یا ساعاتی از روز که دانش‌آموز خسته است و نیاز به استراحت فکری دارد برای مطالعه و انجام تکالیف او در نظر می‌گیرند و او را اجبار به مطالعه در این زمان می‌کنند که چنانچه این زمان تناسبی با وضعیت فکری و یادگیری دانش‌آموز نداشته باشد نه تنها موثر نیست، بلکه خستگی فکری و روحی او را نیز مضاعف خواهد کرد.
پس بهتر است به دانش‌آموزان کمک کنیم که زمان موثر برای مطالعه و یادگیری‌شان را به بهترین شکل پیدا کنند و در آن زمان به این کار بپردازند.

مهندس امین نایبی


جستجو