نگرش مثبت نسبت به تواناییهای خود و حس مفید و با ارزش بودن در کلاس درس و در میان همکلاسیها نیاز درونی کلیه دانشآموزان در تمام مقاطع تحصیلی است و این احساس میتواند یکی از عوامل مهم در موفقیت تحصیلی باشد. این نیاز همان عزت نفس است که ارضاء آن منجر به افزایش انگیزه تحصیلی و سلامت روان میگردد. عزت نفس با رشد شخصیت دانشآموز مرتبط است و در شکلگیری شخصیت بزرگسالی او تاثیر بسزایی دارد، زیرا عزت نفس بالا در بزرگسالی در دوران کودکی و نوجوانی شکل میگیرد و ریشه عزت نفس پایین افراد را میتوان در دوران کودکی آنها جستجو کرد. خانواد، محیط آموزشی، گروه همسالان و . . . نقش بسیار مهمی در این امر ایفا میکنند. شایان ذکر است که نباید از تفاوتهای فردی غافل شد و توقع داشت همه افراد از عزت نفس یکسانی برخوردار باشند. ویژگیهای دانشآموزانی که در دوران تحصیل خود از عزت نفس بالایی برخوردارند: 1- اهداف واقع بینانهای دردوران تحصیل برای خود در نظر میگیرند و در جهت رسیدن به آنها تلاش میکنند. 2- در انجام تکالیف و فعالیتهای مدرسه به دیگران متکی نیستند و سعی بر مستقل عمل کردن دارند. 3- در برابر انجام فعالیتهای محول شده در کلاس درس، بسیار مسئولیتپذیر هستند. 4- از دیگران در انجام کارهای خود راهنمایی میخواهند ولی در آخر تصمیم نهایی را خود میگیرند. 5- ناکامیها و شکستهای خود را میپذیرند و آنها را پلی در جهت رسیدن به موفقیتهای بعدی خود میدانند. 6- به موفقیتهایشان حتی کوچک افتخار میکنند. 7- از موفقیتها و شکستهای خود سخن میگویند و آنها را در اختیار دیگران میگذارند. 8- با همکلاسیهای خود ارتباط خوبی برقرار میکنند و در هنگام درگیری با آنها درصدد حل مشکل برمیآیند و با یکدیگر صحبت کرده و هیچ درگیری را بدون حل باقی نمیگذارند. 9- احساسها و عواطف خود را به راحتی بیان میکنند. 10- در انجام فعالیتهای کلاسی خود داوطلب هستند. 11- تمایل به انجام تمرینها و فعالیتهای چالش انگیز دارند. 12- در برخورد با مشکلات احساس ناتوانی و ناامیدی نمیکنند. 13- به راحتی مسائل و مشکلات خود را مطرح کرده و به دنبال راه حل هستند. 14- سر کلاس درس سئوالات خود را بدون هیچ گونه ترس و خجالتی میپرسند. 15- دید مثبتی نسبت به زندگی خود دارند و افکار منفی را از ذهن خود دور میکنند. توجه به این موارد و تقویت آنها در دانشآموزان در رشد عزت نفس و شخصیت مثبت و سلامت روان دانشآموزان تاثیر بسزایی خواهد داشت و بدیهی است که این امر جزء در سایه توجه و نظارت والدین معلمان امکانپذیر نخواهد بود و آنها هستند که با فراهم آوردن شرایط مناسب و تربیت صحیح دانشآموزانی با عزت نفس بالا تحویل جامعه خواهند داد. موارد زیر در این امر به والدین و مربیان آموزشی توصیه میشود: 1- دانشآموز را تشویق به برقراری ارتباط با همکلاسیهای خود کنید و شرایط مناسب برای این ارتباط را فراهم نمایید. 2- در حد تواناییها به او مسئولیت دهد. 3- در تصمیمگیریها از او نظر بخواهید. 4- در مورد مسائل مختلف به بحث و گفتگو بپردازید و نظر او را جویا شوید. 5- او را تشویق به بیان احساسها و عواطفش نمایید. 6- در محبت به او افراط نکنید. 7- همواره به او ابراز علاقه نمایید. 8- از وابستگی او به خود بپرهیزید و به جای وابستگی از دور بر کارهایش نظارت داشته باشید. 9- در جمع او را مسخره نکنید و نقاط ضعف او را بیان ننمایید. 10- در برابر کارهایی که برایش انجام میدهید، منت نگذارید. 11- جملاتی مثل (تو نمیتوانی، تو نمیفهمی، تو کودنی، . . . ) را به کار نبرید. 12- او را با القاب مناسب صدا بزنید. 13- در برابر ناکامیها و شکستها او را به صبر دعوت نمایید و به او بفهمانید که برای هر در بستهای یک کلیدی وجود دارد و هیچگاه هیچ دری بسته نمیماند. بنابراین هیچ مشکلی بدون حل باقی نخواهد ماند. 14- روحیه دینی و ایمان مذهبی او را تقویت کنید و به اعتقاداتش احترام بگذارید. 15- زمانی که از انجام کاری مطمئن است او را تشویق کرده و حمایت کنید و به انتخابهایش احترام بگذارید. 16- هیچگاه نظرات خود را تحمل نکنید. 17- در کلاس درس بخواهید فعال و داوطلب باشد و ابراز عقیده نماید. در هنگام ابراز عقیده او را به سکوت وادار نکنید. این امر باعث میشود هیچ گاه در کلاس داوطلب نباشد. 18- به انتخاب دوستانش احترام بگذارید و در صورت تشخیص انتخاب نادرست غیر مستقیم او را راهنمایی نمایید. 19- موفقیتهای او را هر چند کوچک جشن بگیرید. 20- در نمایشگاهها و مراکز عمومی با هم شرکت کنید. عزت نفس دانشآموز در روابط خانوادگی و حل مشکلات _ تعامل اجتماعی _ کنار آمدن با مشکلات بسیار موثر است و عکس العمل دیگران نسبت به او مقایسه خود با دیگران را در این امر نمیتوان نادیده گرفت. خانوادهها و مربیانی که به دانشآموز اهمیت میدهند و موفقیتهای او را مد نظر دارند و رفتار صحیح را تقویت و پاداش میدهند و به امر مسئولیت دهی به فرزند خود توجه دارند، عاملینی موفق در امر رشد عزت نفس دانشآموز خود هستند.
بهارک طالب لو |